pierwsza część

package.json

@@ -4,22 +4,22 @@
   "main": "index.js",
   "license": "MIT",
   "devDependencies": {
-    "sass": "^1.35.2",
-    "vitepress": "^0.12.2"
+    "sass": "1.35.2",
+    "vitepress": "0.12.2"
   },
   "scripts": {
     "dev": "vitepress dev src",
     "build": "vitepress build src && trash docs && ncp src/.vitepress/dist docs",
     "serve": "vitepress serve src"
   },
   "dependencies": {
-    "gray-matter": "^4.0.3",
-    "markdown-it-attrs": "^4.0.0",
-    "markdown-it-block-embed": "^0.0.3",
-    "markdown-it-container": "^3.0.0",
-    "markdown-it-video": "^0.6.3",
-    "ncp": "^2.0.0",
-    "trash-cli": "^4.0.0",
-    "vite": "^2.6.13"
+    "gray-matter": "4.0.3",
+    "markdown-it-attrs": "4.0.0",
+    "markdown-it-block-embed": "0.0.3",
+    "markdown-it-container": "3.0.0",
+    "markdown-it-video": "0.6.3",
+    "ncp": "2.0.0",
+    "trash-cli": "4.0.0",
+    "vite": "2.6.13"
   }
 }

src/pages/Polski/Szkola/Historia/6-dzial.md

@@ -0,0 +1,56 @@
+---
+title: Dział VI - III Rzeczpospolita
+description: Notatka dotycząca VI rozdziału podręcznika "Poznać przeszłość 4" wydawnictwa Nowej Ery.
+---
+# Dział VI - III Rzeczpospolita
+## Okrągły stół i Wybory Czerwcowe
+### Okrągły stół
+Komitet Obywatelski opracowywał stanowisko "Solidarności" w 15 dziedzinach, które miały być omawiane podczas obrad Okrągłego Stołu. W skład KC PZPR weszli komuniści otwarci na reformy. Obrady rozpoczęły się 6 lutego 1989. Brali w nich udział:
+- strona koalicyjno-rządowa z gen. Czesławem Kiszczakiem na czele
+- strona solidarnościowo-opozycyjna z Lechem Wałęsą na czele
+- w roli obserwatorów dwaj duchowni katoliccy i jeden ewangelicki.
+Wcześniej doszło już do pewnych nieoficjalnych porozumień w Magdalence pod Warszawą, a finalnie, 5 kwietnia 1989, zawarto porozumienie:
+- przywrócenie senatu
+- zastąpienie Rady Państwa sejmem
+- przeprowadzenie częściowo wolnych wyborów do sejmu (35% wolnych mandatów) i w pełni wolnych do senatu
+- przywrócono funkcję prezydenta
+### Wybory
+Pierwsze (prawie) wolne wybory parlamentarne w powojennej Polsce odbyły się 4 i 18 czerwca 1989. Dwa terminy, bo w pierwszym dostawał się gościu z ponad połową głosów z okręgu, gdy nie udawało się to nikomu, to wtedy wyłaniano zwycięzce w drugiej turze. Kandydaci Solidarnościowego Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego zdobyli wszystkie wolne miejsca w sejmie i 99 na 100 miejsc w senacie. Opozycjoniści stworzyli następnie Obywatelski Klub Parlamentarny.
+### Nowe Rządy
+Zgromadzenie Narodowe (połączony sejm i senat) miały następnie za zadanie wybrać prezydenta, początkowo rządzący proponowali Wojciecha Jaruzelskiego, ale po zimnym przyjęciu tej propozycji ze strony opozycji zmieniono kandydaturę na Kiszczaka. Ona również była nie do przyjęcia dla Solidarnościowców. Na łamach Gazety Wyborczej powstała narracja "Wasz prezydent, nasz premier. 19 lipca 1989 część posłów opozycji oddała nieważne głosy i Jaruzelski wygrał zaledwie jednym głosem, został pierwszym i ostatnim prezydentem PRL. 
+
+Komuniści nie chcieli dotrzymać kompromisu i chcieli początkowo forsować Czesława Kiszczaka na urząd premiera. Wtedy przekonano Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne do koalicji z Solidarnościowcami, na skutek czego PZPR został mniejszością w sejmie i Jaruzelski został w ten sposób zmuszony powierzyć rząd opozycjoniście - Tadeuszowi Mazowieckiemu. 12 września 1989 sejm zatwierdził skład nowego gabinetu.
+### Zgrzyty w Solidarności
+Ogólnie to nie wszyscy zgadzali się na współpracę z komunistami, m.in. Andrzej Gwiazda, Kornel Morawiecki i Leszek Moczulski. Uznawali oni to zdradę za ideałów Sierpnia '80, przeciwstawiali się także braku rozliczeń ludzi z PZPR za zbrodnie systemu. Powstały organizacje typu Kongres Opozycji Antyustrojowej, które domagały się zupełnego odsunięcia komunistów od władzy. Radykałowie uważali, że negatywne skutki społeczne przemian gospodarczych spadną na nowy rząd, co doprowadzi do rychłego powrotu socjalistów na stołek.
+## Przemiany polityczne i ustrojowe
+Rząd składał się nie tylko z opozycjonistów, ale także wcześniej rządzących komunistów. Np. swoje stanowisko jako szef Ministerstwa Spraw Wewnętrznych zachował Czesław Kiszczak. Jednym z celów nowej ekipy było przywrócenie systemu demokratycznego. Z bomby zniesiono cenzurę, Urząd do spraw Wyznań i przywrócono naukę religii w szkołach. 29 grudnia 1989 doszło do nowelizacji Konstytucji PRL:
+- przywrócenie nazwy na Rzeczpospolita Polska i korony na Orle
+- zmiana ustroju na demokratyczny
+- swoboda działania gospodarczego, zagwarantowane prawa własności, zlikwidowanie gospodarki planowej
+- koniec przyjaźni z ZSRS i innymi krajami bloku wschodniego
+
+Na przełomie '89/'90 zlikwidowano ZOMO ORMO, MO i SB. Milicja Obywatelska została zastąpiona policją, ale funkcjonariusze pozostali ci sami. Do nowo powstałego Urzędu Ochrony Państwa przyjęto 10 tysięcy byłych SB'ków. Zlikwidowano Wojskową Służbę Wewnętrzną, ale w to chyba wyjebane
+### Rozpad obozu solidarnoścoiwego
+No ogólnie powstało:
+- Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna ze Zbigniewem Bujakiem na czele
+- Porozumienie Centrum - centroprawicowa partia Jarosława Kaczyńskiego
+- Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe - blok prawicowo-konserwatywny
+
+Wojciech Jaruzelski zgodził się na ukrócenie swojej kadencji i w grudniu 1990 roku pierwszym prezydentem III Rzeczpospolitej został Lech Wałęsa. 
+
+Po wyborach w 1991 doszło do rozdrobnienia politycznego charakterystycznego dla niedojrzałych demokracji, w sejmie było aż 29 partii. Taki stan rzeczy utrudniał funkcjonowanie nowych gabinetów. W 1993 wprowadzono próg wyborczy 5 i 8 procent odpowiednio dla partii i koalicji, co naprawiło problem.
+### Formacje postkomunistyczne
+29 stycznia 1990 na XI Zjeździe PZPR Mieczysław Rakowski rozwiązał partię. Powstały z niej Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej, której przewodniczył Aleksander Kwaśniewski. SdRP do końca XX wieku wchodziła w skład koalicji SLD. W 1995 Kwaśniewski został prezydentem, a w 2000 dostał reelekcję.
+
+Zjednoczone Stronnictwo Ludowe przekształcono natomiast w PSL.
+### Wycofanie wojsk sowieckich
+Po rozpadzie ZSRS doszło do porozumienia między Lechem Wałęsą a Borysem Jelcynem, na mocy którego rozpoczęto proces wycofywania wojsk sowieckich. Akcja rozpoczęła się w kwietniu 1991, a ostatnie oddziały opuściły Polskę 17 września 1993.
+### Konstytucja z 1997
+Sejm II kadencji uchwalił małą konstytucję określającą ogólne zasady ustroju państwa. 2 kwietnia 1997 Zgromadzenie Narodowe uchwaliło Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej. A Polacy przybili to w majowym referendum. Główne zasady to:
+- trójpodział władzy
+- zasada demokratycznego państwa
+- równość wszystkich obywateli wobec prawa
+- prawo do wolności sumienia, religii, światopoglądu
+- pluralizm polityczny
+### Reforma administracyjna i samorządowa
+W marcu 1990 uchwalono ustawę o samorządzie terytorialnym. I w wyborach do samorządów wygrali przedstawiciele lokalnych komitetów oraz Solidarności. W 1999 zlikwidowano podział Polski na 49 województw i wprowadzono nowy podział administracyjny na 16 województw.